Yargıtay kararları ulusal basında geniş yer bulmaya devam ediyor. 17 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, emekli maaşı ile banka kredisi ödemeleri arasında uzun yıllardır devam eden hukuki belirsizliğe açıklık getirdi. Yargıtay, tüketici tarafından açık bir yazılı talimat verilmesi halinde bankaların emekli maaşı hesabına bloke koyabileceğine karar verdi.
Karar, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nun 21 Mart 2025 tarihinde aldığı ve 2022/2 Esas, 2025/1 Karar sayısını taşıyan içtihadıyla duyuruldu. Bu kararla birlikte, emekli maaşından tüketici kredisi borcunun otomatik olarak ödenmesi konusunda bankalara yasal yetki verilmiş oldu – ancak yalnızca emeklinin rızası ile.
Yargıtay'ın karar metninde dikkat çeken vurgulardan biri, tüketiciye ait rızanın açık ve özgür iradeyle verilmiş olması gerekliliğidir. Kararda şu ifadelere yer verildi:
"Tüketici kredisi sözleşmesi kapsamında, tüketicinin kredi borcunun emekli maaşının yatırıldığı hesaptan virman, takas veya mahsup yoluyla ödenmesi amacıyla verdiği açık talimat doğrultusunda bankaca bu hesaba bloke konulması mümkündür."
Buna göre bankalar, yalnızca tüketicinin kendi imzasıyla verdiği açık rıza doğrultusunda işlem yapabilecek. Aksi halde, yani emeklinin onayı olmaksızın hiçbir şekilde maaşına bloke konulamayacak.
Kararın gerekçesinde Borçlar Kanunu'nun 26. maddesi vurgulanarak, bireyin sözleşme serbestisi kapsamında maaşının hangi koşullarda kullanılacağına kendisinin karar verebileceği belirtildi. Özellikle emekli maaşının cebri icra yoluyla haczedilemeyeceği hatırlatılırken, rıza ile yapılan sözleşmelerin geçerliliği ayrı tutuldu.
"Bu talimat, Borçlar Kanunu'nun 26. maddesi kapsamında geçerli bir sözleşme hükmüdür. Banka, yalnızca tüketicinin açık iradesine dayanarak bu işlemi gerçekleştirebilir."
Her ne kadar Yargıtay bu kararı oy çokluğuyla almış olsa da, bazı üyeler muhalif görüş bildirdi. Karşı oy sahipleri, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İcra ve İflas Kanunu'na atıf yaparak, emekli maaşlarının haczedilemeyeceğini ve bu tür işlemlerin yasa dışı olduğunu savundu.
Muhalefet şerhinde şu ifadeler yer aldı:
"Emekli maaşları, yalnızca icra takibini değil, banka içi virman işlemlerini de kapsayacak şekilde koruma altındadır. Borçlunun önceden verdiği rıza dahi emredici hükümler karşısında geçersizdir."
Ancak Yargıtay Genel Kurulu bu görüşü kabul etmedi. Gerekçe olarak, icra aşaması ile tüketici rızasıyla yapılan ödemeler arasında ciddi fark olduğu, bu nedenle maaş üzerine bloke konulmasının rıza şartıyla geçerli sayılabileceği belirtildi.
Bu karar, özellikle emekli maaşı ile bireysel kredi kullanan milyonlarca emekli ve memur açısından önemli bir dönüm noktası niteliği taşıyor. Artık kredi sözleşmesi sırasında verilen "virman talimatı" doğrultusunda, banka doğrudan maaş hesabından ödeme alabilecek.
Emekliler bu talimatı yazılı ve açık şekilde verirse, daha sonra "rızam yoktu" gibi bir savunma ileri sürmeleri mümkün olmayacak. Ancak herhangi bir yazılı onay yoksa, banka maaşa müdahale edemeyecek.
Yargıtay kararında şu temel noktalar öne çıkıyor:
Emekli maaşı, cebri icra ile haczedilemez.
Ancak borçlunun açık rızası varsa, banka bu maaşa bloke koyabilir.
Bu işlem, İcra İflas Kanunu değil, Borçlar Kanunu çerçevesinde değerlendirilmelidir.
Maaş blokesi, yalnızca taraflar arasında imzalanmış geçerli bir sözleşme varsa mümkündür.
Bankalar, sözleşme hükmüne uygun davranmak zorundadır.
Bu içtihat birleştirme kararı ile birlikte, artık farklı mahkemelerce farklı kararlar verilmesi ihtimali ortadan kalktı. Tüm yerel mahkemeler bu karara uymak zorunda kalacak. Böylece tüketici ve banka arasındaki kredi tahsilatı konusunda tek tip bir uygulama devreye girecek.
Özellikle emekliler için, kredi sözleşmelerinde imzaladıkları her belgenin hukuki geçerliliği olduğunu unutmamak büyük önem taşıyor. Verilen bir talimat, uzun vadeli finansal sonuçlar doğurabilir.
Sonuç olarak, emekli maaşlarına keyfi olarak bloke konulması mümkün değil. Ancak tüketici eğer açık bir şekilde yazılı rıza verirse, bu maaş hesabı üzerinde bankanın işlem yapmasının önü açılmış oldu. Bu karar, hem bankaları hem de borçluları yakından ilgilendiren önemli bir yargı içtihadı olarak hukuk tarihine geçti.