Yargıtay Başkanlarının Adli Yıl açılış konuşmaları Yargıtay resmi web sitesinde yayınlanıyor. Hatta 1943 yılına ait konuşma metnine bile ulaşabilirsiniz, yani 82 yıldır Yargıtay Başkanlarının Adli Yıl açılış konuşmaları mevcut. Ancak bu konuşma metinleri arasında mevcut linklerden bir tanesi çalışmıyor. "Yargıtay Onursal 1. Başkanı Sayın Mehmet UYGUN'un 1998-1999 Adli Yıl Açılış Konuşması" başlıkla linke tıkladığınızda herhangi bir metin çıkmıyor.
Haberimizi özel kılan ise bu metnin içeriği. Mehmet Uygun 98-99 Yılı konuşmasında maaşların yetersizliğine vurgu yapmak için "cüzdanım ile vicdanım arasında sıkıştım kaldım" cümlesini kullanmıştı. Bu ifadeden dolayı olsa gerek yazı Yargıtay'ın web sitesinde yayınlanmıyor. Aslında Mehmet Uygun burada betimleme yapmış, elbette kendisini kirli bir iş ile ilişkilendirmek yanlış olur. Mehmet Uygun daha sonraki yıllarda Gazitantep Üniversitesi tarafından fahri Doktora ile de ödüllendirildiğini belirtmek isteriz.
Mehmet Uygun, yargının yürütmeden ve yasamadan tam anlamıyla bağımsız olması gerektiğini vurguladı. Yargı mensuplarının, hiçbir siyasi ya da ekonomik baskı altında kalmadan görev yapmasının hukukun üstünlüğü için hayati olduğunu belirtti.
Konuşmanın en çok dikkat çeken bölümü, "vicdanı ile cüzdanı arasında sıkışan hâkim" ifadesidir. Bu sözle, yetersiz maaşlarla çalışan hâkimlerin ekonomik baskı altında kaldığını ve bu durumun adaletin tarafsızlığına zarar verebileceğini söyledi.
"Vicdan ile cüzdan arasında kalan bir hâkimin kararının sağlıklı olması beklenemez."
– Mehmet Uygun, 7 Eylül 1998
Bu cümle, hâkimlerin hem ahlaki hem de ekonomik yük altında olduğunu ve devletin bu konuda sorumluluk alması gerektiğini ortaya koyuyordu.
Konuşmasında, adaletin toplumsal güvenin temeli olduğunu, halkın yargıya olan güveninin sarsılmasının bütün devlet mekanizmasını etkileyebileceğini dile getirdi. "Adalet mülkün temelidir" ilkesine atıfta bulunarak, yargıya duyulan güvenin devletin devamlılığı için elzem olduğunu söyledi.
Mehmet Uygun, yargı sisteminin çağdaş standartlara ulaşabilmesi için altyapı, personel ve mevzuat anlamında desteklenmesi gerektiğini de vurguladı. Mahkemelerin iş yükü, teknolojik donanım eksikliği gibi sorunlara değindi.
"Cüzdan-vicdan" vurgusu, adalet sistemindeki ekonomik sorunların en net şekilde dile getirildiği tarihi anlardan biri olarak hafızalarda kaldı.
Sonraki yıllarda hâkim ve savcı maaşları, özlük hakları ve yargı reformu çalışmaları tartışılırken, bu konuşmaya sık sık atıf yapıldı.
Hâlâ hukuk camiasında etik, bağımsızlık ve ekonomik güvence tartışmalarında örnek gösterilmektedir. 1998-1999 Adli Yılı açılışında Mehmet Uygun'un yaptığı bu konuşma, sadece bir yılın başlangıcına değil; 90'lı yılların sonunda Türkiye'de adaletin güvenilirliği, hâkimlerin onuru ve devletin sorumluluğuna dair derin bir sorgulama başlatmıştır.