Türk futbolunun asırlık çınarı: Gençlerbirliği

HALİL İBRAHİM AVŞAR - Türk futbolunun Cumhuriyet ile yaşıt, "asırlık çınarı" Gençlerbirliği Kulübü, 100. yıla ulaşmanın gururunu yaşıyor.

Gençlerbirliği, 14 Mart 1923'te Ankara Sultanisi'nde (Atatürk Lisesi) öğrencilerin girişimleriyle kuruldu.

Başkent ekibinin kırmızı-siyah renkleri ise bir rivayete göre "Ankara gelinciği"nden, bir başka rivayete göre ise o sırada Karaoğlanoğlu Hanı'ndaki dükkanlarda başka renk kumaş olmadığından seçildi.

Kurulduktan sonra Ankara Futbol Ligi'ne katılan Gençlerbirliği, otuz dört sezon boyunca bu ligde mücadele etti. 10 şampiyonlukla ligdeki en başarılı takım konumundaki başkent ekibi, 1941 yılında İstanbul Futbol Ligi şampiyonu Beşiktaş'ı finalde 4-1 yenerek Türkiye şampiyonu oldu.

1946 yılında finallerde Beşiktaş ve Eskişehir Demirspor'u mağlup eden Gençlerbirliği, ikinci kez Türkiye futbol birincisi olmayı başardı.

- Milli Lig'e katıldı

Gençlerbirliği, 1959 yılında Milli Lig adıyla kurulan en üst kademe lige Ankara'dan katılan dört takımdan biri odu.

1965-1966 sezonunu üçüncü sırada tamamlayan kırmızı-siyahlılar; Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray dışında bu ligde ilk üçe girebilen ilk takım unvanını aldı.

Başkent temsilcisi 1960'lar boyunca özellikle Ankara'daki maçlarda, İstanbul takımlarına karşı aldığı başarılı sonuçlarla adından söz ettirirken, Köylü Selçuk, Büyük Tevfik, Paçoz Oktay, Rüzgarın Oğlu Zeynel lakapları takılan simge isimler kulüp tarihine geçtiler.

- İlhan Cavcav'ın dönüşü takımın gidişatını değiştirdi

1970 yılında küme düşen Gençlerbirliği, 2. ligde (Spor Toto 1. Lig) geçirdiği vasat sezonların sonunda işlerin daha da kötüye gitmesiyle 1979'da 3. lige (TFF 2. Lig) kadar geriledi.

1981 yılında başkan Hasan Şengel, kulüp tarihi için hayati hamlesini yaptı ve 1978'deki kısa süreli başkanlığının ardından İlhan Cavcav'ın ikinci kez ve hayatını kaybedene kadar kesintisiz kulüp başkanlığına gelmesini sağladı.

Cavcav, Türkiye Futbol Federasyonunda dönemin yöneticilerine 2. ve 3. liglerin birleştirilmesi projesini kabul ettirdi. Amatör kümenin eşiğinden dönen kulübü iki senede toparlayan İlhan Cavcav'ın yönetimindeki Gençlerbirliği, düştükten 13 yıl sonra 1983'te 1. lige (Süper Lig) döndü.

- 1987'de Türkiye Kupası'nı kazandı

Gençlerbirliği, 1987 yılında finalde Eskişehirspor'u yenerek ilk kez Türkiye Kupası'nı müzesine götürdü.

Bu başarısının ardından istikrarı yakalayamayan başkent ekibi, 1988 yılında yeniden küme düşme üzüntüsü yaşadı.

- Altyapı-tesisleşme hamlesi ve Afrika açılımı

Bu kez bir sezon sonra en yakın rakibine 16 puan fark atarak 1. lige dönmeyi başaran kırmızı-siyahlılarda başkan İlhan Cavcav, altyapı ve tesisleşmeyle ligde kalıcı olmanın temellerini attı.

Cavcav ayrıca yetenekli futbolcuları keşfetmek için amatör maçlara bile gitti. Afrika kıtasındaki ülkelerde de maçlar izleyen Cavcav'ın transfer ettiği Moshoeu, Kushe ve Kona'nın başarılı performansları, çok sayıda Afrika kökenli futbolcunun da Türkiye'ye gelmesini sağladı.

Gençlerbirliği, 1995 yılında Moshoeu, Kushe ve Kona'lı kadrosu ve heyecan verici oyunuyla ligi 5. bitirdi.

Kamerunlu Nijitap Geremi'yi Real Madrid'e 5 milyon dolar bonservis bedeli karşılığında satan Cavcav, bu geliri kırmızı-siyahlı kulübün tesisleşmesinde kullandı.

Galatasaray'da UEFA Kupası'nı kazanan Ergün Penbe, altyapıdan yetişerek Fenerbahçe'ye transfer olan Tarık Daşgün ve Ümit Özat, Gençlerbirliği'nin altyapıya verdiği önemin en önemli göstergesi oldu.

Gençlerbirliği son dönemde de Türk futboluna kazandırdığı İrfan Can Kahveci, Yıldırım Mert Çetin, Berat Ayberk Özdemir ve geleceğin yıldızı olarak gösterilen Arda Güler ile altyapı misyonunu sürdürdü.

- İkinci Türkiye Kupası şampiyonluğu ve Avrupa kupası macerası

Gençlerbirliği, 2001 yılında Türkiye Kupası'nı ikinci kez kazandı. Final maçında Fenerbahçe'ye penaltılarda üstünlük kuran kırmızı-siyahlı ekip, müzesindeki Türkiye Kupası sayısını ikiye çıkardı.

2002-2003 sezonunda ligi Beşiktaş ve Galatasaray'ın ardından üçüncü sırada bitiren başkent temsilcisi, bir sonraki sezon UEFA Kupası'nda Türkiye'yi temsil etti.

Kupada 2003-2004 sezonunda Blackburn Rovers, Sporting Lizbon ve Parma takımlarını eleyen Gençlerbirliği, 4. turda Valencia ile eşleşti.

Ankara'da İspanya temsilcisini 1-0 yenen Gençlerbirliği, deplasmanda rakibine uzatma sonunda 2-0 mağlup olarak organizasyona veda etti. Kupada tek mağlubiyetini Gençlerbirliği'nden alan Valencia, sezon sonunda UEFA Kupası'nı kaldırdı.

- Gençlerbirliği efsane başkanını arıyor

Başkent ekibinin efsane başkanı İlhan Cavcav'ın 22 Ocak 2017'de hayatını kaybetmesinin ardından Gençlerbirliği Kulübünde başkanlığa oğlu Murat Cavcav getirildi.

Gençlerbirliği, Murat Cavcav yönetiminde, İlhan Cavcav'ın isminin verildiği 2017-2018 sezonunda, 29 yıl kesintisiz yer aldığı Süper Lig'den düştü.

Kırmızı-siyahlılar, bir sezon aranın ardından Süper Lig'e dönmeyi başarsa da 2020-2021 sezonunda yeniden küme düşme üzüntüsü yaşadı.

Süper Lig'e veda eden Gençlerbirliği'nde başkan Murat Cavcav, 10 Haziran 2021'de yapılan olağanüstü seçimli genel kurulda aday olmadı, başkanlığa Niyazi Akdaş seçildi.

Son iki sezondur Spor Toto 1. Lig'de yer alan Gençlerbirliği, efsane başkanının vefatı sonrası hem ekonomik hem de sportif olarak İlhan Cavcavlı günlerinden uzak bir görüntü sergiledi.

İlhan Cavcav döneminde Süper Lig'in çok konuşulan takımlarından olan kırmızı-siyahlılar, bu sezon Spor Toto 1. Lig'de kümede kalma mücadelesi veriyor.