Tunuslu çiftçi ithal tohum bağımlılığına karşı yerel tohumlara "can" veriyor

MEHMET AKİF TURAN - Tunuslu çiftçi Hafız Karbai, ithal tohumlara bağımlı kalmamak adına ülkenin çeşitli yerlerinden topladığı yerel buğday tohumlarını çoğaltarak daha geniş alanlarda kullanılması için mücadele veriyor.

Tunus'un doğu kıyısındaki Monastir kentine bağlı Beni Hasan bölgesinde çiftçilik yapan Karbai, yüksek besin değerine sahip, ülkenin iklimine uygun, eskiden beri kullanılan özgün yerel buğday tohumlarının yeniden canlandırılması ve güçlendirilebilmesi için kendisine ait çiftlikte çalışmalarını sürdürüyor.

Hedefinin yerel tohumların ülke genelinde kullanılmasını sağlayarak ithal tohuma bağımlılığı azaltmak olduğunu belirten Karbai, yerel tohumları canlandırma serüvenini AA muhabirine anlattı.

- "Komşu ülkelerdeki çiftçilerle dayanışma içerisindeyiz"

Tunus genelinde kendi karakteristik özelliklerini taşıyan ve eskiden beri kullanılan özgün tohumları topladığını aktaran Karbai, "Uzun zamandır yerel buğday tohumlarını geliştirmek, güçlendirmek ve korumak için bir şeyler yapmamız gerektiğini düşünüyordum. Benim gibi çiftçilikle uğraşan arkadaşlarımın da desteği ile ülke genelinde kullanılan özgün yerel tohumlara ulaşmak için çalışmaya başladık." diye konuştu.

Zamanla komşu ülkelerdeki çiftçilerle de görüşmeye başladıklarını dile getiren Karbai, "Fas, Libya ve Cezayir'de çiftçilik yapan arkadaşlarımızla da iletişime geçtik, onların kullandıkları atalarından miras kalmış özgün tohumları da Tunus'ta deniyoruz. Bu şekilde ülkenin güneyinden kuzeyine tüm yerel tohumları örnek olarak kendi çiftliğimizde ayrıştırarak güçlendirmeye çalışıyoruz." dedi.

Şu ana kadar 96'sı Tunus'tan olmak üzere 122 özgün tohuma ulaştıklarını kaydeden Karbai, bazı tohumların çok eski olduğunu hatta bunlar arasında 1822'den kalma bir tohumun da bulunduğunu söyledi.

- "Yerel tohum çalışmamız vatan sevgisinden kaynaklanıyor"

Tohumların genetik mirasının önemine vurgu yapan Karbai, tohumların genetiğinde herhangi bir bozulma varsa onları teyit ettiklerini ve tamamen temizlendiğine kanaat getirdikleri tohumları çoğaltmak üzere ayırdıklarını belirtti.

Tunus Ulusal Gen Bankası ile de görüştüklerini belirten Karbai, şunları söyledi:

"Yerel tohum çalışmamız vatan sevgisinden kaynaklanıyor. Hedefimiz her alanda ülke olarak kendi kendimize yetebilmek. Tunus'taki yerel buğday tohumlarını güçlendirip korumalarını sağlamak ülkemizin güçlenmesine katkı veriyor. Tohumları güçlendirmek ve kullanıma sunmanın dışında bu tohumların güvenliğini de sağlamak gerekiyor. Bu yüzden Ulusal Gen Bankası'na her tohumdan saklanmak üzere örnek veriyoruz. Kullanıma sunduğumuz tohumlara herhangi bir hastalık veya virüs bulaştığında çiftçilerimiz Ulusal Gen Bankası üzerinden aynı tohumun sağlıklısına ulaşabilecek."

- "Özgün tohumlar yüksek besin değerine sahip"

Tunus Ulusal Gen Bankası'nda araştırmacı olarak çalışan Dr. İlyas Babay, Karbai ve arkadaşlarının özgün yerel tohumlara ilişkin çalışmalarının Tunuslu çiftçiler için önemli bir adım olduğunu söyledi.

Buğdayın Tunus'taki en önemli tarımsal ürün olduğuna dikkati çeken Babay, "Özgün buğday tohumları yüksek besin değerine sahip. Yüksek oranda protein içeren eski tohumlar aynı zamanda hastalıklara daha dirençli. İklim şartlarına ve toprak tipine daha iyi uyum sağlıyor." dedi.

Tunus'un nüfusuna oranla dünyada en çok tahıl tüketen ülkeler arasında yer aldığına işaret eden Babay, "Tunus'ta en çok iki tür buğdayı tüketiyoruz; makarnalık buğday ve ekmeklik buğday. Makarnalık buğdayın yüzde 80'ini yetiştiren Tunus, ekmeklik buğdayın ancak yüzde 20'sini yetiştirebiliyor. Bu yüzden ekmeklik buğdayın yüzde 80'ini ithal ediyoruz." ifadelerini kullandı.