Taliban yer altı kaynaklarına odaklandı

SAYED KHODABERDİ SADAT/BİLAL GÜLER - Afganistan'da Taliban hükümeti, yer altı zenginliklerini çıkartmak ve bu madenlerden yüksek gelir elde etmek için kolları sıvadı.

Eski hükümet döneminde, güvenlik tehdidi nedeniyle madenlerin bir türlü işletilemediği Afganistan'da, Taliban'ın 15 Ağustos 2021'de ülkeye hakim olmasıyla madenler konusu yeniden gündeme geldi.

Taliban'ın iktidara gelmesiyle madenlerin işletilmesi konusu da hız kazandı. Böylece Taliban hükümeti, madenleri sonuna kadar kullanmak ve bunlardan gelir elde etmek istiyor.

Afganistan; lityum, demir, kömür, bakır, altın, çinko, kurşun, doğal gaz ve petrol ile zümrüt, lacivert taşı, yakut gibi değerli maden ve taş yataklarına sahip.

ABD Savunma Bakanlığı ve ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumunun, Afganistan genelinde yürüttüğü etüt çalışmalarına göre, ülkedeki maden ve değerli taş yataklarının 1 trilyon dolar değerinde olduğu tahmin ediliyor.

Taliban, Afganistan yönetimine gelmesinin ardından kısa sürede madenlerin işletilmesi konusunda bazı görüşmeler gerçekleştirdi ve anlaşmalar imzaladı. Taliban'ın imzaladığı ilk anlaşma, Çinli şirket CAPEIC ile 2023 başlarında Amu Derya Havzası için oldu.

- Günlük 400 ton üretim yapılıyor

Taliban geçici hükümetinin Maden ve Petrol Bakanlığı sözcüsü Müfti Humayun Afgan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, halihazırda Afganistan'ın kuzeyindeki Amu Derya Havzası'nda 8 aktif petrol kuyusunun bulunduğunu söyledi.

Bu kuyulardan günlük 350 ile 400 ton ham petrol çıkartıldığını aktaran Afgan, ham petrollerin yurt içindeki tüccarlara satıldığını ve onların da petrolü işleterek piyasaya sürdüğünü belirtti.

Afgan, "Amu Derya Havzası'ndaki petrol çalışmalarımız, Çinli bir şirket tarafından yapılıyor ve bu havzada yeni kuyuların açılması için çalışmalar da devam ediyor." dedi.

Amu Derya Havzası'ndaki anlaşmanın 25 yıllık olduğunu söyleyen Afgan, bu yıl söz konusu havzada 15 yeni petrol kuyusu daha açmayı planladıklarını, böylece günlük ham petrol üretimini 1000 tona çıkaracaklarını kaydetti.

Afgan, "Gelecekte çalışma yapmayı planladığımız diğer petrol havzaları Afgan-Tacik, Katavaz, Helmand, Herat havzalarıdır. Bu havzalarda da petrol kuyuları açmayı hedefliyoruz." ifadesini kullandı.

Çinliler dışında Afganistan'daki madenlerle ilgili İran, Pakistan, Türkiye, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Avrupalı bazı şirketlerin de yatırım yapmak istediğini dile getiren Afgan, herkese kapılarının açık olduğunu vurguladı.

Afgan, "Burada yatırım yapacak şirketlerin güvenliğini sağlamak bizim görevimizdir. Bundan dolayı güvenlik konusunda kimsenin endişesi olmasın. Gönül rahatlığıyla yatırım yapabilirler." diye konuştu.

- Doğal gaz rezervleri de bulunuyor

Afganistan'da yüklü miktarda doğal gaz rezervlerinin de bulunduğunun altını çizen Afgan, ancak şu an için doğal gaz madenleriyle ilgili çalışma yapılmadığını belirtti.

Geçen haftalarda ülkenin kuzeyindeki Şibirgan şehrinden Mezar-ı Şerif'e doğal gaz taşıyacak boru hattının temelinin atıldığını hatırlatan Afgan, bu proje sayesinde ilk önce Mezar-ı Şerif'teki fabrikalara daha sonra da kentteki halka doğal gaz dağıtılacağını söyledi.

Bu projenin 3 yılda tamamlanmasının planlandığını dile getiren Afgan, böylece hem fabrikalar için hem de halk için büyük bir hizmetin gerçekleşeceğini dile getirdi.

Afgan, Afgan-Tacik Havzası'nda da çalışmaların yakın zamanda başlatılacağını ve yeni petrol kuyuları açılarak petrol üretiminin daha da artırılmasının hedeflendiğini kaydetti.

Ülkenin batısında Herat vilayetindeki demir madenlerini İranlı şirketlerin işletmek istediğini aktaran Afgan, henüz bu konuda resmi bir anlaşma yapılmadığına, görüşmelerin sürdüğüne işaret etti.

Afgan, "Ayrıca ülkenin kuzeydoğusunda bulunan Tahar vilayetindeki altın madenlerinin işletilmesiyle ilgili de çalışmalarımız sürüyor." dedi.

- Çin, Almanya ve BAE lityuma talip

Afganistan'ın lityum zengini bir ülke olduğunu vurgulayan Afgan, bunun ülke ekonomisi için gelecekte önemli bir yere sahip olacağını söyledi.

Afgan, lityum madenlerinin işletilmesi konusunda henüz herhangi bir ülkeyle anlaşma yapılmadığının altını çizdi.

Lityum madenlerinin işletilmesi konusunda en çok Çin, Almanya ve BAE'nin istekli olduğunu kaydeden Afgan, bu konudaki yatırım taleplerini kendilerine ilettiklerini ve değerlendirme aşamasında olduğunu aktardı.

Afganistan'ın birçok vilayetinde çimento üretiminde kullanılan ham madde sahalarının bulunduğunu belirten Afgan, "Kandahar'daki saha yerli bir şirkete devredilecek. Cebilsirac'daki çimento sahasının işletilmesi konusunda da Türk ve Katarlı şirketlerle görüşmeler devam ediyor." ifadesini kullandı.

Afgan, bu yatırımların yapıldığı takdirde binlerce kişinin iş sahibi olacağını belirtti.

"Afganistan, yer altı kaynakları açısından dünyanın zengin ülkelerinden biri." diyen Afgan, dünya genelindeki şirketlere "yatırım" çağırısında bulundu.

- Amu Derya'da 87 milyon varile yakın petrol bulunduğu tahmin ediliyor

Afganistan'da Taliban öncesi hükümetin Maden ve Petrol Bakanlığı verilerine göre, sadece ülkenin kuzey bölgesinde 1,6 milyar varil ham petrol, 400 milyar metreküp doğal gaz, 500 milyon varil doğal gaz sıvıları olduğu ifade ediliyor.

Ancak bu rezervlerin çoğu, ülkede onlarca yıldır devam eden çalkantılar nedeniyle dokunulmamış durumda.

Çin'in Ulusal Petrol Şirketi (CNPC), Afganistan'ın eski hükümetiyle 2012'de Amu Derya Havzası'nda petrol çıkarmak için anlaşma imzalamıştı. Bu dönemde sadece Amu Derya'da 87 milyon varile yakın petrol bulunduğu tahmin ediliyordu.