Kamerun'da sömürge dönemi öncesi pasaportlar yerine kullanılan "toprak maskeler"

AHMET EMİN DÖNMEZ - Kamerun’da sömürge dönemi öncesinde bir bölgeden başka bir bölgeye geçmek için ya da bulunduğu bölgede av yapabilmek için topraktan yapılmış maskeler halihazırdaki pasaport ve vize görevini görüyordu.

Pasaport maskeleri, Avrupalılar Afrika kıtasına gelmeden önce, Gabon, Kongo Cumhuriyeti, Kamerun gibi Orta Afrika ülkelerinde kullanılıyordu.

Günümüzdeki pasaport, kimlik ve vize yerine kullanılan toprak maskelerin renkleri ve şekli aynı zamanda maske sahibinin sosyal konumu ve mesleğini tanımlıyordu.

Farklı renkler ve semboller kullanılarak yüzlerce kombinasyon elde ediliyordu.

Toplumdaki bir acemi veya bir çırak seyahat etmek isterse ona çok renkli bir pasaport maske hazırlanırken, yeteneklerini ve becerilerini artıranlar için daha az renk kullanıyordu.

Mesleğinde zirveye ulaşmış ustalar ve bilgelerin pasaport maskesi tek renkten yapılıyordu.

- "Av yapabilmek için de bu pasaport maskeler kullanılmak zorundaydı"

Kamerunlu Sosyolog Muhammed Pagna, AA muhabirine, çok yakın zamana kadar Kamerun'un bazı bölgelerinde kullanılan pasaport maskelerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.

Pasaport maskelerinin Kamerun ve Afrika tarihi için çok önemli bir konu olduğu belirten Pagna, "Eskiden Kamerun'da bir kişi bir yerden başka bir yere gidebilmek için şefine gider, pasaport ister ve sebebini söylerdi." ifadelerini kullandı.

İnsanların bazen eğitim, bazen avlanmak, bazen ticari sebeplerle seyahat ettiğini belirten Pagna, şifacılar, avcılar, balıkçılar, demirciler, çiftçiler, papazlar, esnaf, masalcılar, müzisyenler, güreşçiler, dansçılar, heykeltıraşlar, ressamlar, çömlekçiler, dokumacılar, hikayeciler ve bilge kişiler için ayrı semboller ve ayrı renkler kullanılarak pasaport maskesi yapıldığını anlattı.

Pagna, "Av yapabilmek için de bu pasaport maskeler kullanılmak zorundaydı. Bu maskeler avlayacağın hayvan çeşidini de gösteriyordu. Mesela kuş avlamak için kuş sembolü olan maske verilirken, fil avlamak için fil sembolü olan maske verilirdi. Her hayvan için farklı bir pasaport maske verilirdi ve başka bir hayvan avlama hakkın yoktu. İzinsiz seyahat etmenin ya da av yapmanın çok ağır cezaları vardı." ifadelerini kullandı.