10551,30%0,80
41,98% 0,03
48,81% 0,09
5577,24% 0,85
9333,62% 0,00
Yargının yürütme organına bağlılığı, siyasi baskılar ve insan hakları ihlalleri, uluslararası kuruluşlar ve insan hakları savunucuları tarafından sıkça gündeme getirilmektedir.
Yargı Reformları ve Yargı-Legal Konseyi'nin Yeniden Yapılandırılması
Azerbaycan'da yargı sisteminin bağımsızlığını artırmak amacıyla çeşitli reformlar gerçekleştirilmiştir. 2023 yılında, Yargı-Legal Konseyi'nin (YLK) yapısında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerle, Konsey'in 15 üyesinden 9'u hâkimler arasından seçilmekte, 1 üye Anayasa Mahkemesi tarafından atanmakta ve geri kalan üyeler Milli Meclis, Adalet Bakanlığı, Avukatlar Koleji ve diğer kurumlar tarafından belirlenmektedir. Ayrıca, Konsey Başkanı yalnızca hâkim üyeler arasından seçilmektedir.
Bu reformlar, Avrupa Konseyi'nin yargı bağımsızlığına ilişkin tavsiyeleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Ancak, uygulamada yargının yürütme organından tam anlamıyla bağımsız olmadığına dair eleştiriler devam etmektedir.
Yargı Bağımsızlığı ve İnsan Hakları İhlalleri
Uluslararası insan hakları kuruluşları, Azerbaycan'da yargı bağımsızlığının ciddi şekilde zedelendiğini belirtmektedir. Freedom House'un 2024 raporuna göre, Azerbaycan'da yargı sistemi yürütme organına bağımlı ve siyasi baskılara açıktır. Yargıçlar, cumhurbaşkanının önerisiyle parlamento tarafından atanmakta ve bu durum yargının tarafsızlığını sorgulatmaktadır.
Ayrıca, insan hakları savunucuları ve gazetecilere yönelik keyfi tutuklamalar ve adil yargılanma hakkının ihlali gibi sorunlar da mevcuttur. 2024 yılında, en az 20 gazeteci ve birçok sivil toplum aktivisti, uydurma suçlamalarla tutuklanmıştır.
Avukatların Durumları
Azerbaycan'da insan hakları alanında çalışan avukatlar da baskılardan nasibini almaktadır. Son yıllarda, birçok avukat barodan çıkarılmış veya meslekten men edilmiştir. 2018 yılında yürürlüğe giren yasal düzenlemeyle, sadece Avukatlar Koleji üyelerinin mahkemelerde müvekkil temsil etmesine izin verilmiş, bu da bağımsız avukatların faaliyetlerini kısıtlamıştır.
Yargı Sisteminin Yapısı
Azerbaycan yargı sistemi, aşağıdaki mahkemelerden oluşmaktadır:
İlçe (şehir) mahkemeleri
Ağır ceza mahkemeleri
Askeri mahkemeler
İdari mahkemeler
Ticaret mahkemeleri
Temyiz mahkemeleri
Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi
Yüksek Mahkeme, ülkenin en üst yargı organı olup, alt mahkemelerden gelen davaları temyiz yoluyla inceler.
Sonuç ve Değerlendirme
Azerbaycan'da yargı sistemi, yapılan reformlara rağmen bağımsızlık ve tarafsızlık konularında ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Yargının yürütme organına bağlılığı, siyasi baskılar, insan hakları ihlalleri ve avukatlara yönelik kısıtlamalar, hukuk devleti ilkesinin zedelenmesine yol açmaktadır. Uluslararası toplumun ve insan hakları kuruluşlarının bu konudaki eleştirileri, Azerbaycan'da gerçek bir yargı reformunun gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Azerbaycan'da yargı sisteminin bağımsızlığı ve tarafsızlığının sağlanması, demokratikleşme süreci ve insan haklarının korunması açısından hayati öneme sahiptir. Bu doğrultuda, yargı reformlarının sadece yasal düzenlemelerle sınırlı kalmayıp, uygulamada da etkin ve adil bir şekilde hayata geçirilmesi gerekmektedir.
