Yeni tahliye sisteminde yaşanılan sorunlar

Ülkemiz ceza infaz kurumlarında uygulanan yeni tahliye sisteminde yaşanılan sorunları dizler için araştırmaya ve çözüm önerileriyle birlikte yayınlamaya devam ediyoruz.

YENİ TAHLİYE SİSTEMİNDEKİ SORUNLAR - 7242 sayılı kanun ile birlikte iyi hal değerlendirme sisteminde değişikliğe gidilmiş yeni sistemde hükümlülerin açık ceza infaz kurumuna ayrılması, kalan cezasını denetimli serbestlik ile infaz etmesi ve koşullu salıverilmesinde puan sistemi ve iki ayrı kurul oluşturulmuştur. Yeni sistem eleştiriler alsa da tecavüz ve terör hükümlüleri başta olmak üzere toplumu derinden yaralayan suçlulardan mahkum olanların ıslah olmadan tahliye edilmesinin önüne geçmiştir.

Hükümlüler koşullu salıverilme, açık ceza infaz kurumuna ayrılma ve kalan cezasını denetimli serbestlik ile infaz etmesi için, oluşturulan dört servis Yönetim Servisi, Eğitim ve Öğretim Servisi, Psiko-Sosyal Yardım Servisi ve Güvenlik Gözetim Servisi tarafından aylık dönemde verilen puanların ortalaması sonucu esas alt eşik puan 45 (kırk beş), erken iyileşmeye esas üst eşik puan ise 80 (seksen) olarak Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürülüğü tarafından belirlenmiştir. 45 altı puan alanlar (mücbir sebep dışında) hükümlüler hakkında iyi hal verilemeyecek, bu haliyle kişinin açık cezaevi, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmesi talebinde iyi hallik verilmeyecektir.

Sistemin alt yapısı ve eksikleri zaman içerisinde giderilmiştir, UYAP sisteminde gerekli güncelleştirmeler yapılarak sistemin etkin ve verimli bir şekilde faaliyetini yürütmektedir.

PUAN SİSTEMİ UYGULANIYOR

Puan sistemin 01.01.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girdiği bu haliyle dönem değerlendirme kararlarında puanlar yazılarak hükümlülere tebliğ edilmektedir. Puanını az bulan hükümlüler kararlara itiraz ettiği bu haliyle infaz hakimliklerinin iş yükü arttığı bilinmektedir.

Mevcut idare ve gözlem kurulu; kurum müdürünün başkanlığında, gözlem ve sınıflandırmadan sorumlu ikinci müdür, idare memuru, cezaevi tabibi, psikiyatrist, bir psikolog ve psiko-sosyal yardım servisinde görevli diğer unvandan bir personel, öğretmen, infaz ve koruma başmemuru ile kurum müdürü tarafından teknik personel arasından seçilen bir görevliden oluşur.

Özel idare ve gözlem kurulu; Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Bu kurula birinci fıkrada sayılan üyelerin yanı sıra Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından görevlendirilen birer uzman da katılır.

İyi hal sisteminde devam eden sorunlar;
Bilindiği üzere ceza infaz kurumlarından aynı ünvanda örneğin idare memuru, öğretmen, kurum 2. müdürü gibi ünvanlarda birden fazla kişinin olduğu bazı kurumlarda örneğin 2 idare memuru veya 2 psikologun da toplantıya katıldığı bu haliyle karar vermede özellikle oy çokluğuyla karar vermelerde karar sayısını etkilemektedir. Bu nedenle ceza infaz kurumların, toplantılarda birden fazla aynı ünvanda bulunan kişilerin hükümlünün uyap sicil numarasının son hanesinin tek veya çift yada haftalık  olarak paylaşarak toplantılara aynı ünvandan bir kişinin katılması gerekmektedir.

Aksi takdirde oy birliğiyle alınan kararlarda bir sıkıntı olmaz iken oy çokluğu ile alınan kararlarda bir oyun bile etkisinin olduğu düşünüldüğünde kurumların gerekli hassasiyetin göstermesi gerekmektedir.

Gelişim değerlendirmesine tabii tutmama kararı alınan hükümlüler puan sisteminden muaf tutulduğundan hükümlülerin değerlendirilmesi Yönetim ve Psiko-Sosyal Yardım Servis tarafından gözlem değerlendirilmesine göre yapıldığı, UYAP sisteminde raporlamalarda takibinin ve denetiminin yapılması için, gelişim değerlendirme sistemindeki gibi gelişim değerlendirmesine tabii tutmama kararı hükümlülerin 6 aylık gözlem raporları girilmesi esnasında servis raporunu doldurmadan önce (olumlu - olumsuz) sekmesinin eklenmesi, raporlama sisteminin getirilerek bu hükümlülerin değerlendirilmesinin daha sağlıklı yapılmasına katkı sağlayacaktır.

Hükümlülerin özellikle koşullu salıverilmesi uygun görülmeyen kişilerin 3 aydan - 1 yıl sonrası tekrar değerlendirilmesine karar verildiği ancak İlamat Savcılıklarının yeni müddetname tanzimi yapmadığından ceza infaz kurumları takibi UYAP dışı manuel olarak bu haliyle infaz bürolarındaki iş yükünün fazlası telafi mümkün olmayan sonuçların önlenmesi için koşullu salıverilmesi uzayan hükümlülere yeniden müddetname tanziminin yapılması gerekmektedir.

Ceza infaz kurumlarında kapasitenin üzerinde hükümlü ve tutuklu bulunduğu yeni tahliye sisteminde mevcut işleyişin yanı sıra ek raporlama, görüşmelerin gerçekleştirilmesi gerektiği aynı zamanda Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün talimatı ile birlikte 6 ayda bir dönem değerlendirilmesinin bile mülakat sisteminde yapılması yönünde talimatları olduğu ancak 1000 kişinin üzerinde hükümlü ve tutuklunun olduğu bir kurumda mevcut işleyişin yoğun olduğu uzman ve servis sorumluların bile hükümlüyü tanımadan haklı olarak rapor doldurduğu bu haliyle hükümlü hakkında yeterli gözlem yapılamadan lehte ve alehte karar verilmektedir. Bu sistemin en verimli bir şekilde faydalı ve etkin olması için ceza infaz kurumlarının kapasitesinin 1000 altında olması gerekmektedir. Aksi takdirde bu haliyle hem kurul üyeleri açısından hem de hükümlüler açısından alehte sonuçlar doğuracaktır.

Servislerin gözlem raporlarında değerlendirme konularının yetersiz olduğu, servisler tarafından doldurulan özellikle yönetim ile güvenlik ve gözetim servislerinin değerlendirme konularının yoruma açık ve denetimden uzak olduğu bu haliyle doldurulan raporların itiraza açık olduğu, bu nedenle değerlendirme kriterlerinin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Halen aynı idare ve gözlem kurulu aynı suçtan aynı statüde hükümlüler hakkında bile farklı kararlar verildiği, kişinin suçu değerlendirme baz alınmada öncelikli olarak devam ettiği bu durum mağduriyetleri de beraberinde getirmeye devam edecektir.

İdare ve gözlem kurul kararının iptal edilmesi durumunda UYAP sisteminin buna uygun bir yeniden değerlendirme sisteminin bulunmadığı, iptal edilen kararlar açısından yeniden nasıl bir işlem yapılacağı konusunda netlik bulunmadığı,

Yapılan mülakatta suçu yönünde yoğun sorular yöneltildiği bir nevi tekrar yargılama yapıldığı, haliyle hükümlü suçu nedeniyle tanımayan kurul üyeleri karşısında zor durumda kalmasına yol açtığı, bir diğer sorun ise hükümlü sayısının fazlalığı yeteri kadar kendini ifa edememe ve heyecan nedeniyle cevap verememe durumları ile karşılaşıldığı, bu durum kurulun görüşünde önemli etki yaptığı gözlemlendiği,

Öncelikli olarak yeni tahliye sisteminde servis raporları ve düzenleyen kişilerin yeterli düzeyde somut bilgiler dışında ifadelere yer vermediğinden herkese aynı formatta doldurulduğu, doğal olarak karar vermede öncelikli olan servis raporlarının infazın amacına uygun şekilde tekrar değerlendirilmesi gerektiği gibi dolduran kişilerin baştan sağma şekilde raporların doldurmaması gerekmektedir. Yeni sistem pandemi nedeniyle sosyal, sportif, kültürel ve eğitim faaliyetlerine tam anlamıyla başlamadığı aynı zamanda ceza infaz kurumlarının fiziki yapısı, mevcudu ve personel durumu gözönüne alındığında kapasite üzerindeki hükümlü ve tutuklu barındıran kurumlarda da istenen amaca ulaşamamaktadır. Bazı değişiklikler ile yeni sistem daha etkin hale getirilebilir.
adalet.tv / özel haber