Yeni tahliye sisteminde değerlendirme kriterleri ve eksik yönleri

Adalet Bakanlığı tarafından 01 Ocak 2021 tarihinde faaliyete geçirilen yeni tahliye, açık cezaevi ve denetimli serbestliğe ayrılma yönetmeliğinin artılarını ve eksilerini incelemeye devam ediyoruz.

YENİ TAHLİYE SİSTEMİNDE DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ VE EKSİK YÖNLER - Ülkemizde çok fazla değişikliğe uğrayan ceza infaz sistemi son değişiklik ile kendisini yenileyerek çağa ayak uydurmanın yanı sıra, çağdaş infaz sisteminin giderek güçlendirilmesi için bir takım yeni denetim mekanizmaları oluşturulmaya çalışılmıştır. Önümüzdeki dönemde yeni sistemin başarılı olacağına inancımız tam.

15 Nisan 2020 tarih ve 31100 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 36. Maddesi ile 5275 sayılı Kanunun 89. Maddesinde yapılan değişiklikler 01 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu sistem ile birlikte toplam 10 yıl ve üzeri hapis cezası alanlar, terör ve örgüt suçları, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu suçlarından hükümlü olanların kapalı ceza infaz kurumundan, açık ceza infaz kurumuna ayrılması, denetimli serbestlik ile cezasının infazı ve koşullu salıverilmesinde özel kurul tabiri ile İdare ve Gözlem Kurulu yetkili kılınmıştır.

Özel kurulda Cumhuriyet Savcısı başkan, kurum müdürü, iyileştirmeden sorumlu 2. müdür, idare memuru, cezaevi tabibi, psikiyatrist, psikolog, sosyal çalışmacı, sosyolog, öğretmen, infaz ve koruma başmemuru aynı zamanda izleme kurulundan bir üye, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı'ndan bir uzman görevlendirilmektedir.

Bu haliyle hükümlüler iki şekilde ceza infaz kurumu tarafından değerlendirilecektir. Gözlem ve Gelişim değerlendirilmesi yapılacaktır. Bununla ilgili daha önce detaylı olarak bilgilendirme yapılmıştır. Ancak bu sistemin bir takım sıkıntılı yanları bulunmaktadır.

Bu sistem ile birlikte ceza infaz kurumlarında;
Yönetim Servisi adına Gözlem ve Gelişim Değerlendirme Raporları: İyileştirmeden Sorumlu 2. Müdür,
Eğitim ve Öğretim Servisi Gözlem ve Gelişim Değerlendirme Raporları: Öğretmen,
Psiko-Sosyal Yardım Servisi Gözlem ve Gelişim Değerlendirme Raporları: Sosyal Çalışmacı, Psikolog, Sosyolog, Psikiyatrist...,
Güvenlik ve Gözetim Servisi Gözlem ve Gelişim Değerlendirme Rapoları: Sorumlu İnfaz ve Koruma Başmemuru tarafından doldurulmaktadır.
İlgili servislerin görüşü kurulun karar verilmesinde etkili olmaktadır. Bu nedenle ilgili servislerin raporlarının incelenmesi sonucunda;

Yönetim Servisi Değerlendirme Kriterleri:
Kurum İç hizmetlerindeki veya işyurdu atölyelerindeki çalışmaları,
İşyurdu çalışmaları, kurum iç hizmetleri, atölye çalışmaları ve sosyal sorumluluk faaliyetleri ile diğer kurumsal faaliyetlere katılmaya yönelik çaba ve istekliliği,
Nitelikli meslek sahibi hükümlünün meslek alanına dair çalışmaları ve bu çalışma ile kurumun işleyişine sağladığı katkılar,
Kurum demirbaşını koruma, eğitim ve çalışma esnasında kullandığı sarf malzemelerini tasarruf kurallarına uygun harcama konusundaki tutum ve davranışları,
Sosyal sorumluluk faaliyetleri kapsamında yapılan bir çalışma ya da etkinliğine katılımı,
Ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyumu konusunda gereken özeni gösterip göstermediği,
Haklarını iyi niyetle kullanma ve yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirme konusunda gereken özeni gösterip göstermediği,
İşyurdu çalışmaları ve sosyal sorumluluk faaliyetleri, kurum iç hizmetleri, atölye çalışmaları ile diğer çalışmalardaki disiplini, verimliliği, kurum personeli ve arkadaşları ile uyumuna yönelik davranışları,
Disiplin cezası alıp almadığı.

Eğitim ve Öğretim Servisi Değerlendirme Kriterleri:
Temel eğitim kursları sonundaki başarısı, herhangi bir örgün yaygın öğretim programına kaydolması, bu okullara kaydını yenilemesi ya da bir örgün- yaygın öğretim kurumundan mezun olması,
Sosyal-kültürel etkinlikler ile milli/dini günlerdeki tören ve anma programlarında aktif olarak görev alması,
Sosyal-kültürel etkinlikler ile milli/dini günlerdeki tören ve anma programları ile sportif faaliyetlere izleyici/dinleyici olarak katılımı,
Kitap okuma alışkanlığına ve dönem içinde okuduğu kitap sayısı,
Başarıyla tamamladığı sosyal, kültürel, mesleki ve sportif kurslar (0-150 saat - 151 saat üzeri),
Manevi rehberlik birimi tarafından yürütülen kurs, eğitim, koğuş dersi ve ahlak eğitimi gibi programlara katılımı ile manevi danışma amaçlı bireysel görüşmelere düzenli katılımı,
Bir örgün veya yaygın eğitim programına kayıtlı olanların, içinde bulunduğu dönemdeki başarısı (en az dört dersten başarılı olması),
Hobi atölyesi, el işi çalışmaları, müzik, tiyatro, resim vb. kurs dışı sanatsal faaliyetler ile edebi çalışmalara katılımı,
Kurumsal ya da merkezli olarak yapılan seviye tespit sınavlarındaki başarısı,
Yürütülen sosyal-kültürel, sportif faaliyetler ile diğer servis çalışmalarına katılmaya yönelik çaba ve istekliliği,
Yürütülen eğitim-öğretim programları ile destekleyici programlar sonunda tutum ve davranış değişikliği ve gelişim motivasyonu bulunup bulunmadığı,

Psiko-sosyal Yardım Servisi Değerlendirme Kriterleri: (adalet.tv / hukuk servisi)
Psiko-sosyal sorunları ile baş edebilmesine yönelik bireysel görüşmelere katılımı,
Suç türüne ya da kişisel özelliklerine göre psiko-sosyal servis tarafından belirlenen müdahale programlarına katılımı,
Yapılan görüşmeler, grup çalışmaları ve etkinliklerdeki uyumu ve iş birliği ile bu çalışmalardaki iyi niyeti,
Ailesi ve sosyal çevresi ile zayıflayan ya da kopan ilişkilerini güçlendirmeye yönelik adımları ve bu konudaki gelişimi,
Geleceğe ya da salıverilme sonrasına dair bir motivasyonunun ve planlarının olup olmadığı,
Suçu algılama şekli, varsa mağdura karşı tutumu, pişmanlık duyup duymadığı birlikte değerlendirildiğinde; tekrar suç işleme riski bulunup bulunmadığı,
Suçu algılama şekli, varsa mağdura karşı tutumu, pişmanlık duyup duymadığı birlikte değerlendirildiğinde; topluma ve mağdura zarar verme riskinin düşük olup olmadığı,
İlişkilerinde tehdit, tahrik, ısrar, yalan beyan, kavga gibi zorlayıcı tutum ve davranışlarda bulunup bulunmadığı,
Madde kullanımı geçmişi olanların maddeyi bıraktığına dair kanaat oluşup oluşmadığı,
Sosyal kültürel ve sportif faaliyetlere katılımı,
Yürütülen psiko-sosyal yardım programları ile destekleyici programlar sonunda tutum ve davranış değişikliği ile gelişim motivasyonu bulunup bulunmadığı,

Güvenlik ve Gözetim Servisi Değerlendirme Kriterleri:
Oda veya koğuşunda birlikte kaldığı yaşlı, düşkün veya hasta olan bir diğer hükümlüye, hayatını idame ettirmesi ve kişisel bakımına yardımcı olma kapsamında bir yararlılık gösterip göstermediği,
Verdiği doğru bilgilerle ceza infaz kurumu güvenliğine, başkalarının hakkını ve sağlığını korumaya katkıda bulunup bulunulmadığı,
Mahkemeye ve hastaneye sevk, tedavi, ziyaret, telefon görüşmesi, eğitim ve sosyal- sportif faaliyetler gibi iç sirkülasyon sırasındaki disiplini kurallara uyumu,
İdare tarafından belirlenen yerleşim ve yatma planına uygun olarak cezasını infaz edip etmediği,
Yaşadığı, çalıştığı ve ortak etkinliklerde bulunduğu mekanların temizliğine riayet edip etmediği,
Elektrik ve su kullanımı başta olmak üzere harcamalarında tasarruf kurallarına riayet edip etmediği,
Kişisel bakıma özen gösterip göstermediği,
Tutum ve davranışlarıyla idareyi ve kurum görevlilerini gereksiz yere meşgul edip etmediği,
Genel ve kısmi arama ile sayımlarda idare ve kurum personelinin çalışmalarını kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı,
Kendisine, başkalarına ve nesnelere zarar vermeden sağlık tedbirlerine uygun olarak cezasını infaz edip etmediği,
Kurum görevlilerine ve hükümlülere yönelik tehdit, tahrik, ısrar, yalan beyan, kavga gibi zorlayıcı tutum ve davranışlarda bulunup bulunmadığı,
Yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programları sonunda tutum ve davranış değişikliği bulunup bulunmadığı,

Adalet.tv ailesi olarak yeni sistemde değerlendirme kriterlerinin incelenmesi durumunda hükümlülerin açık ceza infaz kurumuna ayrılma, koşullu salıverilme ve kalan cezasını denetimli serbestlik sistemi ile infaz etmesi durumları için ilgili servislerden iyi puan alması gerekmektedir. Bu değerlendirme kriterleri bazı hükümlüler için olumsuz yönleri bakımından bazı durumlarda bu mümkün olmayabilir.

İç hizmetlerde ve işyurdu atölyelerinde çalışmak yönetim servisinin puanlama kriterinde büyük öneme sahip ancak örgüt faaliyeti, uyuşturucu, cinsel suçlar ve terör suçlarından hükümlü olanlar iç hizmetlerde çalıştırılmamaktadır. Bu nedenle yönetim servisinden gelişim değerlendirme yeterli puan alamayacaktır.

Ceza infaz kurumunda bir eğitim programında öğrenci olarak eğitimi devam eden hükümlü yüksek puan almaktayken lisans mezunu veya yüksek lisans mezunu bir hükümlü ise herhangi bir öğrencilik durumu yoksa gelişim değerlendirilmesinde düşük puan alacaktır.
Değerlendirme kriterlerinde örgüt ve terör hükümlülerin örgütsel tutum ve davranışları, örgütsel bağlılığı, örgütlü hükümlüler ile ilişkileri gibi konularda değerlendirme kriterleri bulunmamaktadır.

Değerlendirme kriterlerin genel olarak adli suçlardan yukarıda belirtilen istisnai suçlar hariç ve yüksek öğrenim mezunu hükümlüler açısından gelişim değerlendirme puanları ilgili servislerden düşük puan almalarına, bu durum ise açık ceza infaz kurumuna ayrılma, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmesine etkileyecektir. Bu nedenle bazı suç türleri ile örgütlü ve terör suçları için ayrı puan sisteminin oluşturulması gerekmekte aksi takdirde mağduriyetlere yol açabilecektir.
adalet.tv / hukuk servisi - özel haber