Ceza davalarında zamanaşımı, Suç işleyenlerin zamanaşımından faydalanma şartları
Ceza davalarından yargılananların en çok merak ettikleri konu "zamanaşımı" konusudur. Suç işleyen bir vatadanşın dosyası zamanaşımından nasıl kapanır, suç işleyenin dosyasının zamanaşımı süreleri nelerdir soruları cevanını buluyor.
Türk Ceza Kanunun'da (TCK) zaman aşımı iki başlıkta incelenmektedir. Dava açma zaman aşımı ve ceza zaman aşımı olarak inceleyelim.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 66. Maddesinde dava açma süreleri kanunda belirtilmiştir.
A. Dava açma zaman aşımı:
(1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl,
b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl,
c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 20 yıl,
d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl,
e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl, Geçmesiyle düşer.
(2) Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup da 15 yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.
(3) Dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dosyadaki mevcut deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri de göz önünde bulundurulur.
(4) Yukarıdaki fıkralarda yer alan sürelerin belirlenmesinde suçun kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur; seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı bakımından hapis cezası esas alınır.
(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/8 md.) Aynı fiilden dolayı tekrar yargılamayı gerektiren hallerde, mahkemece bu husustaki talebin kabul edildiği tarihten itibaren fiile ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan işlemeye başlar.
(6) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden, teşebbüs halinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği günden, çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hüküm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun 18 yaşını bitirdiği
günden itibaren işlemeye başlar.
(7) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya 10 yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde dava zamanaşımı uygulanmaz.
B. Ceza zaman aşımı: 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 68. Maddesinde ceza zaman aşımı sürelerinin infazı aşağıda belirtilen sürelerin geçmesiyle infaz edilmez.
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında 40 yıl.
b) Müebbet hapis cezalarında 30 yıl.
c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında 24 yıl.
d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında 20 yıl.
e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında 10 yıl.
(2) Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup da 15 yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle ceza infaz edilmez.
(3) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı yurt dışında işlenmiş suçlar dolayısıyla verilmiş ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis veya 10 yıldan fazla hapis cezalarında zamanaşımı uygulanmaz.
(4) Türleri başka başka cezaları içeren hükümler, en ağır ceza için konulan sürenin geçmesiyle infaz edilmez.
(5) Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir suretle kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar ve kalan ceza miktarı esas alınarak süre hesaplanır.
Sonuç olarak dava açmanın ve kesinleşen cezalar kanunda belirtilen süre zarfında zaman aşımı nedeniyle düşmektedir. Dava açılamaz aynı zamanda kesinleşen cezalar infaz edilemez.