Açık cezaevi hükümlüleri izindeyken sigortalı bir işte çalışabilir mi?

Koronavirüs pandemi sürecinde cezaevlerinden izine gönderilen hükümlülerin izini olduğu süre boyunca sigortalı bir işte çalışıp çalışamayacağı hususunda gelen sorular üzerine kapsamlı bir araştırma yaptık.

Dünyada ve ülkemizde yaşanan covid-19 salgını nedeniyle ceza infaz kurumlarında alınan tedbirler kapsamında açık cezaevi ve denetimli serbestlik sistemi ile cezalarını infaz eden hükümlüler 2 ay süre zarfında ertelemeye tabii tutularak 30 Kasım 2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
Hayatın devamı ve sosyal hayatta adaptasyon kapsamında hükümlülerin ailelerine destek olmak amacıyla çalışmak istedikleri ancak hükümlü oldukları için çalışıp çalışamayacakları konusunda çok sayıda soru gelmektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5. maddesi:
Hizmet akdi ile çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı ile analık sigortası uygulanır ve bunlar, 4. Maddenin 1. Fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 45. maddesi:
...Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve son verildiği tarihten görevine başladığı tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali kadronun prime esas kazancına göre hesaplanır. Bu durumdakilerin primlerine ait sigortalı ve işveren hisselerinin gecikme cezası ve gecikme zamları kurumlarınca ödenir ve bu süreler sigortalılık süresinden sayılır.
1. ve 2. fıkraya göre sigortalılık durumu değişenler için ek bildirge düzenlenerek Kuruma verilir ve bu durumda 102. madde hükümleri uygulanmaz.

Bu Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları gereğince kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden sonra göreve başlayanlar ile göreve başlaması için tanınan süreler ile 1 yıl ve daha az süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde bu Kanunun 67. Maddesinde aranan 30 günlük prim ödeme şartı aranmaz. (Ek cümleler: 13 Şubat 2011 tarih 6111/31 md.) Bu durumdaki sigortalıların aylıksız izinli oldukları süreler için prime esas kazanç alt sınırının altında olmamak kaydıyla aylıksız izne ayrıldıkları tarihteki prime esas kazançları üzerinden yüzde 12 oranında genel sağlık sigortası primi işverenlerince ödenir. Ancak askerlik hizmeti nedeniyle aylıksız izne ayrılanların genel sağlık sigortası priminin ödenmesinde, 1 yıllık süre sınırı uygulanmaz.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 41 - f. maddesinde; Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,  
5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu 14. maddesi:
"...Belirtilen bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalışması..."

Sonuç ve İstem:

Bu gerekçeler ile birlikte hükümlülerin ceza infaz kurumları ve tutukevleri bünyesinde bulunan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlüler, iş kazası ve meslek hastalığı ve analık sigortası yapılmaktadır.
Sigortalı iken bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlar bu suçtan dolayı berat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri borçlanabilmektedir.
Cezasını denetimli serbestlik sistemi ile infaz edenler kamu veya özel olarak bir meslek erbabının yanında ücreti karşılığında çalışabilmektedir.
Pandemi süresince izinli sayılan açık cezaevi hükümlüleri ilgili mevzuat değerlendirildiğinde hükümlülükleri devam ettiğinden sigortalı olarak çalışması mümkün değildir.
adalet.tv / özel haber