Açık cezaevine ayrılamayan hükümlüler Denetimli serbestlikten faydalanabilir mi?
Ceza ve infaz sisteminiz ile ilgili bilinmeyenleri sizler için araştırmaya devam ediyoruz. Açık cezaevine ayrılamayan hükümlüler ile ilgili bir detayı bugün sizler için araştırdık.
Editör: adalet.tv
17 Eylül 2020 - 16:05 - Güncelleme: 17 Eylül 2020 - 16:12
Üyelerimiz tarafından yoğun olarak sorular almaya devam ediyoruz. Bir mahkum kapalı ceza infaz kurumunda hükümlü olup, açık ceza infaz kurumuna ayrılamaz ise de denetimli serbestlik sisteminden faydalanabilir. İşte araştırdığımız detaylar:
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da denetimli serbestlik sisteminden yararlanabilmesi için öncelikli olarak hükümlünün açık ceza infaz kurumuna ayrılması akabinde denetimli serbestlik sistemi ile kalan cezasını infaz etmektedirler.
5275 sayılı kanun (7242 sayılı kanun öncesi) 105/a maddesinde kapalı ceza infaz kurumu - açık ceza infaz kurumu - denetimli serbestlik olarak devam etmekteydi. Süreç bu şekilde devam etmekteydi.
7242 sayılı Yasa ile değişik 5275 sayılı Yasanın 105/A maddesi :
(1) Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(2) Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları halinde, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.
3) Yukarıdaki fıkralarda düzenlenen infaz usulünden;
a) Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler,
b) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler,
diğer şartları da taşımaları halinde yararlanabilirler. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.
(4) (Değişik: 18 Haziran 2014 tarih 6545 sayılı yasanın 80 maddesi.) Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler yukarıdaki fıkralardaki infaz usulünden yararlanamazlar.
7242 sayılı Yasa ile değişik 5275 sayılı Yasanın Geçici 6/1. Maddesi :
(1) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından; 26 Eylül 2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu, (madde 87, fıkra iki, bent d), işkence suçu (madde 94 ve 95), eziyet suçu (madde 96), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138), uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (madde 188) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12 Nisan 1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere, bu maddede değişiklik yapan Kanunla değiştirilen 105/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan “bir yıl”lık süre, “üç yıl” olarak uygulanır.
(2) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere;
a)Sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında 105/A maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “iki yıl”lık süre, “dört yıl” olarak uygulanır.
b) Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen altmışbeş yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen bir raporla belgelendirilir.
(3) Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır.
(4) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında, hükümlünün onbeş yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün, üç gün; onsekiz yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün, iki gün olarak dikkate alınır.
Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 8/2-c Maddesi :
c) Çocuk eğitimevleri hariç, kapalı kurumlardan firar edenler ile açık kurumlardan ikinci kez firar etmiş olanların, firar tarihinden önce kesinleşmiş olan cezaları ve koşullu salıverilme tarihine kadar kesinleşerek infazına başlanacak olan cezalarının tamamı... Kapalı kurumda infaz edilir.
Sonuç olarak;
7242 Sayılı Kanun ile değişik 5275 Sayılı Kanunun Geçici 6/3. Maddesi "Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır." şeklinde bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenleme 30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından, kapalı ceza infaz kurumunda bulunan, iyi halli olan ve suç türüne göre koşullu salıverilme tarihine üç yıl kalan hükümlülerin de denetimli serbestlik suretiyle tahliyesinin önünü açmıştır.
Denetimli serbestlik suretiyle tahliyeyi düzenleyen 105/A maddesi, denetimli serbestlikten yararlanabilmek için; açık ceza infaz kurumunda olma ya da açık ceza infaz kurumuna ayrılmayı hak etme ile koşullu salıverilme tarihine belirli bir süre kalma koşullarını birlikte aramaktadır. Birinci koşulun içinde iyi halli olma koşulu da mevcuttur.
Ancak 7242 sayılı kanun ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun Geçici 6/1. Maddesi 105/A maddesine atıf yaparak, ikinci koşuldaki süreyi belirli istisna suçlar haricinde arttırmaktadır. Geçici 6/3. Maddesi ise Geçici 6/1. Maddeye atıf yaparak belirli istisna suçlar haricindeki suçlar bakımından iyi halli olmak şartıyla açık ceza infaz kurumunda olma veya açık ceza infaz kurumuna ayrılmayı hak etme koşulunu da kaldırmaktadır.
Bununla birlikte hükümlülerin açık ceza infaz kurumuna şartları tutsa bile açık ceza infaz kurumundan 2. kez firar edenler, kapalı kurumdan firar edenler ve Beş kez hücre cezası almış ve iyi halliliğini kazanmış olmasına rağmen açık kuruma ayrılması için bir yıllık bekleme süresinde olan hükümlüler, suçlarına göre denetimli serbestlikten faydalanması 3 yıl veya 1 yıl olarak faydalanabilir.
7242 sayılı kanun ile yapılan değişiklikler sonrası 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un bu zamana kadar yapılan uygulamaları değiştirmiştir.
Hükümlülerin kapalı cezaevi - açık cezaevi -denetimli serbestlik sistemi ile cezalarını infaz ederken, kanuna eklenen bir madde ile tüm dengeleri değiştirmiştir. Açık cezaevine ayrılması normal şartlarda tutan ancak yönetmelik gereğince ayrılamayanlar (2. Kez firar gibi...) 5275 sayılı kanunun geçici 6/3 maddesi "Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır." gereğince faydalanabilmektedir. 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından uygulanabilmektedir.
adalet.tv ailesi olarak infaz sistemi 7242 sayılı kanun ile değiştirilen 5275 sayılı Kanunun bu zamana kadar alışıla gelen uygulamaları son buldurmuş, açık cezaevine gidemeyip, denetimden faydalanmak, örgütten ayırmadan son üç yıl denetime ayırmak gibi bir çok uygulamayı getirmiştir. İnfaz sistemi kalıcı ve net bir şekilde yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da denetimli serbestlik sisteminden yararlanabilmesi için öncelikli olarak hükümlünün açık ceza infaz kurumuna ayrılması akabinde denetimli serbestlik sistemi ile kalan cezasını infaz etmektedirler.
5275 sayılı kanun (7242 sayılı kanun öncesi) 105/a maddesinde kapalı ceza infaz kurumu - açık ceza infaz kurumu - denetimli serbestlik olarak devam etmekteydi. Süreç bu şekilde devam etmekteydi.
7242 sayılı Yasa ile değişik 5275 sayılı Yasanın 105/A maddesi :
(1) Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(2) Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları halinde, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.
3) Yukarıdaki fıkralarda düzenlenen infaz usulünden;
a) Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler,
b) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler,
diğer şartları da taşımaları halinde yararlanabilirler. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.
(4) (Değişik: 18 Haziran 2014 tarih 6545 sayılı yasanın 80 maddesi.) Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler yukarıdaki fıkralardaki infaz usulünden yararlanamazlar.
7242 sayılı Yasa ile değişik 5275 sayılı Yasanın Geçici 6/1. Maddesi :
(1) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından; 26 Eylül 2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu, (madde 87, fıkra iki, bent d), işkence suçu (madde 94 ve 95), eziyet suçu (madde 96), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138), uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (madde 188) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12 Nisan 1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere, bu maddede değişiklik yapan Kanunla değiştirilen 105/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan “bir yıl”lık süre, “üç yıl” olarak uygulanır.
(2) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83), cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105), özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) ve İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere;
a)Sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında 105/A maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “iki yıl”lık süre, “dört yıl” olarak uygulanır.
b) Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen altmışbeş yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen bir raporla belgelendirilir.
(3) Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır.
(4) 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından, tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında, hükümlünün onbeş yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün, üç gün; onsekiz yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün, iki gün olarak dikkate alınır.
Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 8/2-c Maddesi :
c) Çocuk eğitimevleri hariç, kapalı kurumlardan firar edenler ile açık kurumlardan ikinci kez firar etmiş olanların, firar tarihinden önce kesinleşmiş olan cezaları ve koşullu salıverilme tarihine kadar kesinleşerek infazına başlanacak olan cezalarının tamamı... Kapalı kurumda infaz edilir.
Sonuç olarak;
7242 Sayılı Kanun ile değişik 5275 Sayılı Kanunun Geçici 6/3. Maddesi "Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır." şeklinde bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenleme 30 Mart 2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından, kapalı ceza infaz kurumunda bulunan, iyi halli olan ve suç türüne göre koşullu salıverilme tarihine üç yıl kalan hükümlülerin de denetimli serbestlik suretiyle tahliyesinin önünü açmıştır.
Denetimli serbestlik suretiyle tahliyeyi düzenleyen 105/A maddesi, denetimli serbestlikten yararlanabilmek için; açık ceza infaz kurumunda olma ya da açık ceza infaz kurumuna ayrılmayı hak etme ile koşullu salıverilme tarihine belirli bir süre kalma koşullarını birlikte aramaktadır. Birinci koşulun içinde iyi halli olma koşulu da mevcuttur.
Ancak 7242 sayılı kanun ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun Geçici 6/1. Maddesi 105/A maddesine atıf yaparak, ikinci koşuldaki süreyi belirli istisna suçlar haricinde arttırmaktadır. Geçici 6/3. Maddesi ise Geçici 6/1. Maddeye atıf yaparak belirli istisna suçlar haricindeki suçlar bakımından iyi halli olmak şartıyla açık ceza infaz kurumunda olma veya açık ceza infaz kurumuna ayrılmayı hak etme koşulunu da kaldırmaktadır.
Bununla birlikte hükümlülerin açık ceza infaz kurumuna şartları tutsa bile açık ceza infaz kurumundan 2. kez firar edenler, kapalı kurumdan firar edenler ve Beş kez hücre cezası almış ve iyi halliliğini kazanmış olmasına rağmen açık kuruma ayrılması için bir yıllık bekleme süresinde olan hükümlüler, suçlarına göre denetimli serbestlikten faydalanması 3 yıl veya 1 yıl olarak faydalanabilir.
7242 sayılı kanun ile yapılan değişiklikler sonrası 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un bu zamana kadar yapılan uygulamaları değiştirmiştir.
Hükümlülerin kapalı cezaevi - açık cezaevi -denetimli serbestlik sistemi ile cezalarını infaz ederken, kanuna eklenen bir madde ile tüm dengeleri değiştirmiştir. Açık cezaevine ayrılması normal şartlarda tutan ancak yönetmelik gereğince ayrılamayanlar (2. Kez firar gibi...) 5275 sayılı kanunun geçici 6/3 maddesi "Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, iyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanır." gereğince faydalanabilmektedir. 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından uygulanabilmektedir.
adalet.tv ailesi olarak infaz sistemi 7242 sayılı kanun ile değiştirilen 5275 sayılı Kanunun bu zamana kadar alışıla gelen uygulamaları son buldurmuş, açık cezaevine gidemeyip, denetimden faydalanmak, örgütten ayırmadan son üç yıl denetime ayırmak gibi bir çok uygulamayı getirmiştir. İnfaz sistemi kalıcı ve net bir şekilde yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
